Doğum Şeklinin Belirlenmesi , Doğumda sizi Neler Bekliyor?
Tıbbi bir gerekliliğin olmadığı durumlarda doğum şekline anne adayı ile birlikte doktoru karar vermelidir. Bu kararı vermeden önce doğumun doğal, sağlıklı ve güvenli bir olay olduğu, sezaryenin bir doğum şekli olmadığı ancak çok iyi bir kurtarma ameliyatı olduğu konusunda anne adayı bilgilendirilmelidir.Anne adayının sosyal ekonomik ve psikolojik durumu doğum şeklinin seçiminde esasdır. Anne adaylarının giderek artan oranda sezeryan tercih etmesindeki en önemli sebep, ne zaman başlayacağı ve nasıl gelişeceği tam olarak öngörülemeyen normal doğum sürecinin kendisinin ve ailesinin toleransının olmamasıdır .Genel olarak kendi isteği ile sezaryen doğumu tercih eden birçok anne adayı normal doğum eylemi sırasındaki rahim kasılmalarını yaşadıktan sonra olası bir aksilik halinde sezaryen olabilme ihtimalini göze alamamaktadır.Doğum sabır işidir. Normal doğum için hem annenin hem de doktorun yeterli sabır ve gayreti birlikte göstermeleri gerekmektedir.
Doğumun ne yazıkki zamanı ve süresi belli değildir,tüm doğa olaylarında olduğu gibi normal doğum da doğanın ona kurduğu saatte başlayacak bireysel özelliklere göre süresi değişecektir. Bu tamamı öngörülemez süreç anne adayı ve ailesi için endişe kaynağı olabiliyor, oysaki bilinçli ve doğal olanı içselleştiren kabullenen ailelerde, bu süreç çok büyük oranda sorunsuz ilerler.
Sezaryenin çok tartışılamayacak sebepleri:
** Anne adayının önceki doğumunu sezeryanla olması ya da myom alınması, doğuştan rahim anomalilerini düzeltme operasyonları vb. gibi rahim amelyatı geçirmiş olması.
** Bebeğin rahim içindeki duruşundaki bozukluklar, doğum kanalına baş değil başka bir kısmın yerleşmesi ( makat , yan geliş vb )
** Baş pelvis uygunsuzluğu ( çatı darlığı, veya bebeğin çatıya göre iri olması hali)
**Bebeğin doğum sürecinde kalp atışlarında pozisyonla değişmeyen düşmelerin olması eden düşmelerin olması.
**Anne adayının çıkımda ıkınmasını engelleyecek hastalıklarının olması ( bazı göz problemleri kontrolsüz yüksek tansiyon, bel fıtığı, kalça çıkığı gibi ve bazı ortopedik problemler)
**Çoğul gebeliklerde(genellikle, ancak her iki bebek de baş geliş ise normal doğum düşünülebilir)
**Plasentanın rahim ağzını tamamıyle veya kısmen örttüğü durumlarda.
Anne adayı önceden tesbiti olan bir sorundan dolayı sezeryan olacaksa bunun için 39 hafta idealdir. Sezeryan ameliyatı genel yada epidural anestezi ile yapılabilir .Ameliyat öncesinde en az 6 saat aç ve susuz olarak annne adayı hastaneye yatırılır, barsak temizliği yapılır, damar yolu açılır NST yapılır, ameliyat öncesi gereken kan testleri için kan alınır , anestezi hekimi anne adayını operasyondan 1-2 gün önce yada operasyon günü görür, anne adayının hazırlıkları tamamlandıktan sonra ameliyathanaye alınır.
Sezaryan süresi 30-35 dakikadır , ameliyat bittikten sona 15-20 dakika kadar hasta ameliyathanede istirahat ettikten sonra odasına alınır. Anne odasına alındıktan 10-15 dakika sonra bebeği yanına getirilir ve anne bebeğini emzirmeye başlar. Epidural anestezi uygulanan durumlarda bebeğin doğumdan hemen sonra annesinin yanına alınarak ten temasının sağlanabilmesi mümkündür.
Anne operasyonu epidural anestezi ile olmuşsa hasta odaya alındıktan sonra hemen ağızdan sıvı alımına başlayabilir, genel anestezide ise hastanın durumuna göre 4-6 saat sonra ağızdan sıvı alımı başlar. Doğum sonraki 6. saatte, hasta ayağa kaldırılıp yürütülür. Sezeryanın ertesi günü hasta dilerse banyo yapabilir, barsak hareketleri başlayıp gaz ve gaita çıkışı olduktan sonra yaklaşık olarak ameliyattan 48 saat sonra hasta taburcu edilir.
Normal doğumun en önemli özelliği anne adayının bir batın cerrahisi geçirmemesidir.
Normal bir doğumdan sonra anne kısa bir dinlenme süresi sonunda normal günlük yaşantısına dönebilmekte, banyosunu istediği zaman yapabilmektedir.Tabiki doğum sürecinde anne ve bebek için komplikasyonlar ortaya çıkabilir , bebek kalp atışlarında bozulma nedeniyle yada sürecin beklendiği gibi ilerlememesi, bebeğin başının doğum kanalında düzgün ilerleyememesi gibi nedenlerle sezeryana dönülmesi gerekebilir, ancak bunlar nadir durumlardır.
Normal doğum sırasındaki rahim kasılmaları gebelerin ağrı eşiğine bağlı olarak ve de algılamalarına bağlı olarak kişisel değişkenlikler gösterir Genelde rahim açılması henüz 2-3 cm olan ve kasılmaların şiddetinden rahaysızlık duyan, ağrı eşiği düşük anne adaylarına epidural anestezi tavsiye edilebilir, epidural anestezi kasılmaların gerçekte olandan daha az hissedilmesini sağlar.
Normal doğum süreci ilk gebeliklerde yaklaşık olarak 8-12 saattir, anne adayı muayenede rahim ağzında genellikle 2-3 cm.lik açılma saptandığında doğumu başladığı tanısıyla hastaneye yatırılır. Kasılmalar ritmik ve düzenli bir hal alana kadar olan süreyi evde doğal ortamında geçiren anne adaylarında hastane ortamının yaratabileceği gerginlik önlenmiş olur. Takipleri yapılan ve sağlıklı olduğu bilinen gebeliklerde bebeğin oynamalarını takib eden anne adayı özel birtakım belirtiler olmadıkça hastaneye gitmek için acele etmemelidir. Hastaneye yatış yapıldıktan sonra isteğe göre lavman yapılarak barsak temizliği sağlanır. Doğum eyleminde bebeğin çıkıma yaklaştığı zamanlarda rektumun boş olması doğumu ve bebeğin inişini kolaylaştırabilir hem de doğum alanının temiz olmasına faydalı olabilir. Ayrıca bazı anne adayları kakalarını yapacakları endişesi ile bebeğin aşağıya inişi sırasındaki ıkınma refleksini iyi kullanamayabilirler. Ancak bazen tam tersi bir şekilde anne adayı lavman yapılmasını istemez, bu da saygıyla karşılanabilir.Hastaneye yatış yapıldıktan sonra genellikle olası bir acil duruma karşı damar yolu açılır. Ancak doğum eyleminin henüz başlarında olan anne adaylarında bu işlem hareket kısıtlılığı yaratabileceği için çok gerekmedikçe ertelenebilir. Herşeyin normal ilerlediği bir doğum eyleminde serum takılması çoğunlukla gereksizdir. Doğum eylemi sırasında belli aralıklarla bebeğin kalb atımları Doppler veya NST ile kontrol edilir. Ancak travay sırasında uzunca bir süre veya sürekli olarak anne adayının NST ye bağlanması problemsiz gebeliklerde annenin hareket özgürlüğünü kısıtlayarak doğumun ilerlemesini güçleştirebilir. (NST: bebeğin kalp atımları ve rahim kasılmalarını gösteren bir alettir), Doğum kasılmalarından biraz bahsedecek olursak: İlk başlangıçta düzensiz ve ritmik olmayan kasılmalar giderek ritmik ve daha kuvvetli bir hal almaya başlar. Yani doğum olayı boyunca olan kasılmaların çoğu başlangıçta çok fazla hissedilmez. Genelde 3 ila 5 dakikada bir gelen 40-50 saniye kadar süren kasılmalar artık doğumun başladığının belirtisidir. Rahim ağzının açılması 5 cm i geçtikten sonra Kasılmalar biraz daha uzun ve kuvvetli olmaya başlar, rahim ağzı tam açıldığında ( 10 cm ) hasta doğumhaneye alınır. Bu sırada bebeğin inişi ile birlikte anne adayında ıkınmalı kasılmalar olur.
Bebeğin başı iyice baskı oluşturup çıkımı kabarttığında gerekiyorsa epizyotomi adı verilen kesi yapılır, epizyotomi herkese uygulanmalıdır, ya da kesinlikle uygulanmamalıdır diye bir karar vermek zordur. Gerekmedikçe yapılmayabilir,
Çoğunlukla anne adayının kuvvetli bir ıkınmasıyla bebeğin başı doğurtulur, bebeğin ağzı temizlenir, ardından bebeğin omuz ve gövdesi doğurtulur. Tentene temasın önemli olduğunu düşünen sağlık profesyonelleri bebeği doğumdan hemen sonra annenin çıplak göğsüne yatırarak anne ve bebeğin ilk bağlanma anını yaşamasını sağlarlar.Göbek kordonundaki atım durduğunda göbek kordonu kesilir.
Daha sonra bebek çocuk doktoruna teslim edilir ,bebeğin ilk muayenesi yapıldıktan sonra bebek kuru sıcak havluya sarılarak annnesinin yanına getirilir.
Bu arada bebeğin eşi (plasenta) doğutulur. Plasenta alındıktan sonra varsa epizyotomi tamirine geçilir.Bu işlem hafif bir sedasyon altında veya sadece lokal anestezi ile yapılabilir.
Kısa süren bu işlem ve kanama kontrolü ardından, gerekli temizliği takiben hasta doğumhanede 15 dakika kadar izlendikten sonra odasına alınır .Normal doğum yapan hasta odasına çıktıktan yarım saat kadar sonra yapılan ilk kanama kontrolunun ardından herşeyi yiyip içebilir, ve istediğinde kalkıp dolaşabilir , banyo yapabilir .
Anne odasına gelince bebeği de bebek hemşireleri tafından annenin yanına getirlir ,bebeğin emmesi sağlanır. Normal doğum sonrası 24 saatlik kanama ve diğer olası komplikasyonlar açısından lohusa takip edildikten sonra hastaneden taburcu edilir.
